Շառլ Ազնավուրի կենսագրությունը

Ծնվել է 1924թ. մայիսի 22-ին Փարիզում:

Շառլ Ազնավուրի (իսկական անուն-ազգանունը՝ Վաղինակ Ազնավուրյան) հայրը՝ Միշան, ծնվել է Վրաստանի Ախալցխա, մայրը՝ Թուրքիայի Իզմիր քաղաքներում: Շառլի ընտանիքն ամուր կապված էր ազգային սովորույթներին, մայրենի լեզվին, եկեղեցուն: Ծնողները մասնակցում էին հայերի կազմակերպած թատերական ներկայացումներին, որոնց ներկա էր լինում նաև Շառլը: Մանկուց նա մեծ հետաքրքրություն ուներ արվեստի հանդեպ: Հաճախում էր թատերական դպրոց: Ծնողներին օգնելու համար պատանի Շառլը ելույթներ էր ունենում փոքր ներկայացումներում, երգում  եկեղեցում: 

Ավելի ուշ սկսել է երգեր գրել ժամանակի ճանաչված երգիչների համար: 1946 թ-ին ծանոթացել է հանրահայտ երգչուհի Էդիտ Պիաֆի հետ, և միասին շրջագայել են համերգներով: Սկզբնական շրջանում երգել է Պիեռ Ռոշի հետ: Համընդհանուր ճանաչման է հասել 1959 թ-ին՝ Փարիզի «Օլիմպիա» համերգասրահում ելույթից հետո:

Երգել է աշխարհի գրեթե բոլոր լավագույն համերգասրահներում, համերգներով հանդես է եկել նաև Երևանում: Ազնավուրը գրել է 1000-ից ավելի երգեր՝ «Սա է վերջը», «Մամա», «Իզաբել», «Երկու կիթառ», «Սիրուց հետո», «Ջահելություն» և այլն: Նրա երգերի սկավառակները թողարկվել են միլիոնավոր օրինակներով, բանաստեղծությունները թարգմանվել և լույս են տեսել առանձին գրքերով: Նա իր երգերի լավագույն կատարողն է: Ազնավուրը երգել է Լուչանո Պավարոտիի, Պլաչիդո Դոմինգոյի, Լայզա Մինելիի, Միրեյ Մաթյոյի, Պատրիսիա Կաասի հետ: Դստեր՝ Սեդայի հետ կատարել է Սայաթ-Նովայի «Աշխարհումս» երգը: Գրել է նաև օպերետային երաժշտություն:

Ազնավուրը նկարահանվել է 60-ից ավելի կինոնկարներում՝ «Հռենոսի անցումը», «Սատանան և տասը պատվիրանները», «Հայր Գորիո» և այլն, իսկ «Գլուխը՝ պատը» ֆիլմի համար արժանացել է «Բյուրեղյա աստղ» մրցանակի: Ուշագրավ է նրա դերակատարումը Ատոմ Էգոյանի «Արարատ» ֆիլմում, որը նվիրված է Մեծ եղեռնին:

Ազնավուրը մշտապես սատար է կանգնում Հայաստանին։ Հայկական թեմաներով են նրա «Քեզ համար Հայաստան», «Նրանք ընկան» (Ցեղասպանության 60-ամյակին), «Ինքնակենսագրություն» երգերը։ 

1988թ. Սպիտակի երկրաշարժից անմիջապես հետո հիմնադրել է «Ազնավուրը Հայաստանին» բարեգործական հիմնադրամը։ 2009թ. մայիսից Շվեյցարիայում ՀՀ դեսպանն է և Ժնևի ՄԱԿ-ի գրասենյակում ՀՀ մշտական ներկայացուցիչը: 

1964, 1996 և 2006 թթ. համերգներ է տվել ՀՀ-ում։ Արժանացել է Ֆրանսիայի բարձրագույն պետական պարգևների։ 2008-ից Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի է: Գյումրիում կանգնեցված է Ազնավուրի արձանը, նրա անունով է կոչվում Երևանի հրապարակներից մեկը։ Պարգևատրվել է ԼՂՀ «Գրիգոր Լուսավորիչ» շքանշանով: Հայաստանի ազգային հերոսի կոչում է ստացել 2004թ.: Պարգևատրվել է նաև Հայրենիքի շքանշանով:

English homework | 01.04.2022

Destination B1 Unit 27 Working and Earning ex-es H, I slide 114.

H. Circle the correct word.

1. I don’t know why but I’ve always wanted to work as a farmer.
2. They want a computer progammer at the office down the road and Fiona has applied for the job.
3. I’ll look after the office while you’re away — you can depend on me.
4. My mum is a neurologist, which is a kind of doctor.
5. I think it’s time for a change. I’m fed up with working here.
6. Tessa is responsible for answering the phone and taking massages.

I. Write one word in each gap.

1. I wanted to become a vet, but the course was too difficult for me.
2. Roberto got up late and only had ten minutes to get ready for work.
3. When they informed me about the hours I had to work, I couldn’t believe it.
4. Please be careful with my laptop. I need it for work.
5. Is it a good idea in the interview to refer to your previous job?
6. I like working for a large company because there are lots of opportunities.

Review 9 slide
115 ex-es A, B, D, E

Գործնական քերականություն | 31.03.2022

1. Տեքստը փոխադրի՛ր` ուղղակի խոսքեր ավելացնելով:
   
   Անցյալ դարի վերջին վիեննացի աստղագետ Պալիսը հայտնաբերեց նոր աստղակերպ: Գիտնականն աստղագիտական հզոր գործիքներ ձեռք բերելու միջոցներ չուներ: Նա հայտարարեց, որ վաճառում է նոր երկնային մարմնին անուն տալու իրավունքը: Իսկույն հայտնվեց գնորդը: Դա բարոն Ալբերտ ֆոն Ռոտշիլդն էր: Միլիոնատիրոջ  ցանկությամբ աստղակերպն անվանվեց նրա կնոջ՝ Բետինայի անունով:

-Ես հայտնաբերել եմ նոր աստղակերպ, — ասել է անցյալ դարի վերջին, վիեննացի աստղագետ Պալիսսը:

—Աստղագիտական հզոր գործիքներ ձեռք բերելու միջոցներ չունեմ, — ասել է նա:

Հետո հայտարարել է.

-Ես վաճառում եմ նոր երկնային մարմնին անուն տալու իրավունքը:

Իսկույն հայտնվում է գնորդը:

-Ես ցանկանում եմ, որ աստղակերպն անվանվի իմ կնոջ՝ Բետինայի անունով, — ասաց միլիոնատեր բարոն Ալբերտ ֆոն Ռոտշիլդը:

2. Ուրիշի ուղղակի խոսքերը դարձրո՛ւ անուղղակի և գրի՛ր, թե ընդգծված բառերից յուրաքանչյուրն ինչպե՞ս փոխեցիր:

Արագիլին հարցրին.
—Իմաստո՛ւն հավք, ինչո՞ւ ես անվերջ մի ոտի վրա կանգնում:
Գարնանը մոծակը դուրս եկավ ուղտի ականջից, ուղղեց թևիկներն ու տզզաց.
-Շնորհակալ եմ հյուրընկալության համար, բարեկա՛մ, մնաս բարով, ես գնում եմ:
Ուղտը վիզը ծռեց, մի կերպ տեսավ իր հետ խոսող մոծակին ու ասաց.
— Դու ո՞վ ես, քեզ չեմ ճանաչում:
Մոծակը թռավ առյուծի մոտ ու ձայն տվեց.
-Ես քեզնից չեմ վախենում, է,  որովհետև դու ինձնից  ուժեղ չես:

Արագիլին իմաստուն հավք անվանելով՝ հարցրին, թե ինչո՞ւ է ինքը անվերջ մի ոտի վրա կանգնում:
Գարնանը մոծակը դուրս եկավ ուղտի ականջից, ուղղեց թևիկներն ու տզզաց, որ ինքը շնորհակալ է բարեկամին հյուրընկալության համար՝ ասելով թե մնա բարով ու ինքը գնաց:
Ուղտը վիզը ծռեց, մի կերպ տեսավ իր հետ խոսող մոծակին ու հարցրեց, թե նա ով է, ինքը նրան չի ճանաչում:
Մոծակը թռավ առյուծի մոտ ու ձայն տվեց՝ ասելով, որ նրանից չի վախենում,  որովհետև նա իրենից ուժեղ չէ:

3. Տեքստը փոխադրի՛ր՝  անուղղակի խոսքերն  ուղղակի դարձնելով:

Բռնցքամարտի չեմպիոն, համաշխարհային հռչակի տեր Մուրը ջազային նվագախմբի տնօրեն ընկերոջից մի մեծ գումար փող առավ: Նա ընկերոջը հարցրեց, թե ի՛նչ երաշխավորագիր տա նրան: Վերջինս պատասխանեց, թե ուզում է, որ նա իր նվագախմբի անդամ դառնա: Մարզիկը շատ զարմացավ և ասաց, որ ինքը երաժշտական լսողություն չունի և ոչ մի գործիք չի նվագել երբևէ: Տնօրենը պատասխանեց, որ դա կարևոր չէ, դրա փոխարեն նա առողջ թոքեր ու շատ հայտնի անուն ունի:

Բռնցքամարտի չեմպիոն, համաշխարհային հռչակի տեր Մուրը ջազային նվագախմբի տնօրեն ընկերոջից մի մեծ գումար փող առավ.

-ի՞նչ երաշխավորագիր տամ քեզ, — հարցրեց ընկերոջը:

Վերջինս պատասխանեց.

-Ես ուզում եմ, որ դու իմ նվագախմբի անդամ դառնաս:

-Ես երաժշտական լսողություն չունեմ և ոչ մի գործիք չեմ նվագել երբևէ, — զարմացած ասաց մարզիկը:

Տնօրենը պատասխանեց.

-Դա կարևոր չէ, դրա փոխարեն դու առողջ թոքեր ու շատ հայտնի անուն ունես:

4. Կետերի փոխարեն գրի՛ր   ստորոգյալի մաս կազմող համապատասխան բառ կամ բառակապակցություն  (ստորոգելի):
Ինչպե՞ս են կոչվում այդ ստորոգյալները։

Օրինակ`
Գրքի արժանիքներից մեկն էլ ….(ի՞նչը)  էր:- Գրքի արժանիքներից մեկն էլ լեզուն էր: Գրքի արժանիքներից մեկն էլ հեշտ կարդացվելն էր:

Նկարում ամենահետաքրքիրը լուսնի կաթնագույն երանգն (ի՞նչը) էր:
 Նրա տեսած առարկան ավելի մեծ (ինչպիսի՞ն)  էր:
 Մթության մեջ բոլոր առարկաները անտեսանելի (ինչպիսի՞ն)  են:
  Թռիչքի տևողությունը երկու ժամ (ինչքա՞ն) է:
   Ջերմության աղբյուրը արեգակն (ի՞նչ) է:
   Դրա պատճառը տնօրենն (ո՞վ) է:

5. Ա. և Բ. Խմբի նախադասությունների ստորոգյալները գտի՛ր և համեմատի՛ր։ Բացատրի՛ր նրանց տարբերությունը:
Ինչպե՞ս են կոչվում այդ ստորոգյալները։

Առաջին խմբի բայերը պարզ ստորոգյալներ են, իսկ երկրորդ խմբինը՝ բաղադրյալ:

Ա. «Օլիմպիկը» բաց ծովում  լողում էր:
Մի ուրիշ նավ՝ «Գաուկը» անցնում էր նրան զուգահեռ:
Փոքր նավն անսպասելիորեն թեքեց ճանապարհը:
Նա շարժվեց դեպի շոգենավը:
Բ. «Օլիմպիկը» հսկա նավ էր:
«Գաուկ» նավն ավելի փոքր էր:
Նավերն արդեն իրար շատ մոտ էին:
 Հարվածը շատ ուժեղ էր:

6. Ընդգծի՛ր նախադասությունների ենթականերն ու ստորոգյալները և կետադրի՛ր։

Ամառային սիրուն երեկո էր և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մեղմ հովիկը և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել և չէր էլ ուզում լսել ինչ- որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին և բարեխղճորեն իր գործն էր անում. զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը միապաղաղ ձայնով ինչ-որ բան էր կարդում և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը և ոչ մեկը չէր մոտենում, որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:

Ամառային սիրուն երեկո էր, և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մեղմ հովիկը, և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր. ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել և չէր էլ ուզում լսել ինչ- որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին և բարեխղճորեն իր գործն էր անում. զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը, միապաղաղ ձայնով, ինչ-որ բան էր կարդում, և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը և ոչ մեկը չէր մոտենում, որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:

Գործնական քերականություն | 30.03.2022

1. Տրված բառերն ու արտահայտությունները գրի՛ր հոմանիշ դարձվածքների փոխարեն և համեմատի՛ր տրված ու ստացված տեքստերը:

Կոտրվել, գտնել, ամբողջովին, վերադարձնել, ագահ, ուրախանալ, ժլատ, իհարկե, շոշափել, հառաչել:

Մի մարդ ձեռքը փակ հարևանից կավե աման վերցրեց: Ամանը պատահաբար ջարդ ու փշուր եղավ: Հարևանի հետ հարաբերությունները չփչացնելու համար մարդը նոր՝ ավելի մեծ ու գեղեցիկ, տակից գլուխ ջնարակված աման ձեռք բերեց ու ժլատի ձեռքը տվեց: Ժլատը աշխարհով մեկ եղավ: Բայց մարդու աչքը ծակ է չէ՞. երբ ձեռք տվեց ամանին, ախ ու վախ արեց.
-Նորը, խոսք չկա, շատ լավն է, բայց իմ ամանը յուղով էր ներծծված:

Մի մարդ ժլատ հարևանից կավե աման վերցրեց: Ամանը պատահաբար կոտրվեց: Հարևանի հետ հարաբերությունները չփչացնելու համար մարդը նոր՝ ավելի մեծ ու գեղեցիկ, ամբողջովին ջնարակված աման գտավ ու ժլատին վերադարձրեց: Ժլատը ուրախացավ: Բայց մարդու աչքը ծակ է չէ՞. երբ շոշափեց ամանը, հառաչեց.
-Նորը, իհարկե, շատ լավն է, բայց իմ ամանը յուղով էր ներծծված:

2. Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, հաշվի՛ր, թե քանի՛ արմատից և ածանցից է կազմված, և պարզի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ի՞նչ ընդհանրության հիման վրա է կազմված:

Ա. Ծովահեն, լուսնկա, ընձուղտ, նավահանգիստ, գիսաստղ, գիտարշավ, բախտակից, ճերմակաթույր, կամազուրկ:

Սրանք բոլորը բարդ բառեր են և կազմված են երկու արմատից:

Ծով (արմատ) — ա (հոդակապ) — հեն (արմատ)
Լուսին (արմատ) — կա (արմատ)
Ընձ (արմատ) — ուղտ (արմատ)
Նավ (արմատ) — ա (հոդակապ) — հանգիստ (արմատ)
Գիս (արմատ) — աստղ (արմատ)
Գիտ (արմատ) — արշավ (արմատ)
Բախտ (արմատ) — ա (հոդակապ) — կից (արմատ)
Ճերմակ (արմատ) — ա (հոդակապ) — թույր (արմատ)
Կամք (արմատ) — ա (հոդակապ) — զուրկ (արմատ)

Բ. Մաքրահնչյուն, ռմբարկու, վրիժառու, կառավարիչ, կուսակցություն, անկանխակալ, աղմկարարություն, բանաստեղծություն, կարգադրիչ:

Սրանք բոլորը բարդ ածանցավոր բառեր են և կազմված են երկու կամ ավելի արմատից, ածանցից:

Մաքուր (արմատ) — ա (հոդակապ) — հնչ (արմատ) — յուն (ածանց)
Ռումբ (արմատ) — արկ (արմատ) — ու (ածանց)
Վրեժ (արմատ) — առ (արմատ) — ու (ածանց)
Կառք (արմատ) — ա (հոդակապ) — վար (արմատ) — իչ (ածանց)
Կույս /կողմ/ (արմատ) — ա (հոդակապ) — կից (արմատ) — ություն (ածանց)
Ան (ածանց) — կանխ (արմատ) — ա (հոդակապ) — կալ (արմատ)
Աղմուկ (արմատ) — ա (հոդակակ) — արար (արմատ) — ություն (ածանց)
Բան (արմատ) — ա (հոդակապ) — ստեղծ (արմատ) — ություն (ածանց)
Կարգ (արմատ) — ա (հոդակապ) — դիր (արմատ) — իչ (ածանց)

Գ. Բառարանային, անմտություն, դժբախտություն, հակագիտական, տկարություն, գրչակ, (ապաշնորհ գրող), գրականություն:

Սրանք բոլորը պարզ ածանցավոր բառեր են և կազմված են մեկ կամ ավելի ածանցներից:

Բառ (արմատ) — արան (ածանց) — ային (ածանց)
Ան (ածանց) — միտք (արմատ) — ություն (ածանց)
Դժ (ածանց) — բախտ (արմատ) — ություն (ածանց)
Հակ (ածանց) — ա (հոդակապ) — գիտ (արմատ) — ական (ածանց)
Տկար (արմատ) — ություն (ածանց)
Գրչ /գրիչ/ (արմատ) — ակ (ածանց)
Գիր (արմատ) — ական (ածանց) — ություն (ածանց)

3. Տրված մակբայները բաժանի՛ր իմաստային չորս խմբերի:

Դեմ առ դեմ, կամաց-կամաց, առավոտյան, շատ-շատ, քիչ, երեկ, արագ, բարեկամաբար, օրեցօր, հեռու, կիսով չափ, նախօրոք, լրջորեն, ամենուր, տեղ-տեղ:

Ժամանակի մակբայ — առավոտյան, երեկ, օրեցօր, նախօրոք

Տեղի մակբայ — դեմ առ դեմ, հեռու, ամենուր, տեղ-տեղ

Ձևի մակբայ — կամաց-կամաց, արագ, բարեկամաբար, կիսով չափ, լրջորեն

Չափի ու քանակի մակբայ — շատ-շատ, քիչ

4. Տրված բառերը բաժանի՛ր տասը խոսքի մասերի՝  գոյական, ածական, թվական, դերանուն, բայ, մակբայ, կապ, շաղկապ, ձայնարկություն, վերաբերական բառեր:

Կառուցել, իսկ, երեքական, ես, արագ, հավանաբար, շենք, օ՜ֆ, ոչ ոք, զրուցել, շինարարական, հանելուկ, բոլորը, երրորդ, տեղ-տեղ, մասին, և, փայտաշեն, առավոտ, որովհետև, գուցե, տաղավար, ո՛չ, խառնել, ջա՜ն, երեք հարյուր երեսուներկու, մեջ, հոյակապ, բացի, հեյ-հե՜յ:

Բայ — կառուցել, զրուցել, խառնել
Կապ — իսկ, մասին, մեջ, բացի
Թվական — երեքական, երրորդ, երեք հարյուր երեսուներկու
Դերանուն — ես, ոչ ոք, բոլորը
Մակբայ — արագ, տեղ-տեղ
Վերաբերական — հավանաբար, գուցե, ո՜չ
Գոյական — շենք, հանելուկ, առավոտ, տաղավար
Ձայնարկություն — օ՜ֆ, ջա՜ն, հե՜յ-հե՜յ
Ածական — շինարարական, փայտաշեն, հոյակապ
Շաղկապ — և, որովհետև

5. Յուրաքանչյուր բառի  իմաստն արտահայտի՛ր բառակապակցությամբ. գտի՛ր  երկու խմբի բառերի նմանությունն ու տարբերությունը:

Ա.Դասագիրք, հեռագիր, արոտավայր, լրագիր, ծառաբուն, մրգաջուր, մրջնաբույն, ծաղկեփունջ, միջնապատ:

Առաջին և երկրորդ խմբի բառերը բարդ են:

Դասի գիրքը, հեռվի գիրը, արոտի վայրը, գրված լուրը, ծառի բույնը, մրգի ջուրը, մրջնի բույնը, ծաղկի փունջը, մեջտեղի պատը:

Բ.Վիպագիր, մեծատուն, զինակիր, ժամացույց, կողմնացույց, երգահան, քարահատ, պատմագիր, քանդկագործ:

Վեպ գրողը, մեծ տուն ունեցողը, զենք կրողը, ժամ ցույց տվողը, կողմ ցույց տվողը, երգ հանողը, քար հատողը, պատում գրողը, քանդակ գործողը:

6. Ի՞նչ հոլովով են դրված գոյականները։

Վերջապես մեքենան մոտենում է տաճարին:

մեքենան — ուղղական, տաճարին — տրական

Զանազան ուտեստներով զարդարված սկուտեղը մատուցեց հյուրին:

ուտեստներով — գործիական, սկուտեղը — ուղղական, հյուրին — տրական

Աթոռներ չկային և սեղանը մոտեցրեց բազմոցին:    

աթոռներ — ուղղական, սեղանը — ուղղական, բազմոցին — տրական

Շատ տարիներ հետո  հասավ փնտրած ամրոցին:

տարիներ — ուղղական, ամրոցին — տրական

Աղջիկը ձեռքի բաժակը տվեց հորը:

աղջիկը — ուղղական, ձեռքի — սեռական, բաժակը — ուղղական, հորը — հայցական

Ուզում էր լարի ծայրը հասցնել սյունին:

լարի — սեռական, ծայրը — հայցական, սյունին — տրական

7. Դուրս գրիր բոլոր բայերը և բնութագրիր։

Ա. Մի խեղճ գյուղացի ծերացած և ուժատ եզ ուներ ու չգիտեր, թե ինչպես ազատվեր բեռ դարձած անասունից: Որոշեց տանել շուկա, ծախել: Եվ քանի որ առևտրի փորձ չուներ, դիմեց իր դրացուն.

Ծերացած — հարակատար դերբայ
Ուներ — վաղակատար անցյալ
Չգիտեր — վաղակատար անցյալ, ժխտական
Ազատվեր — ըղձական եղանակ
Դարձած — հարակատար դերբայ
Որոշեց — անցյալ կատարյալ
Տանել — անորոշ
Ծախել — անորոշ
Չուներ — վաղակատար անցյալ, ժխտական
Դիմեց — անցյալ կատարյալ

-Եզս հալից ընկել է, ի՞նչ կլինի՝ օգնի՛ր, տանենք շուկա, ծախենք:
-Աչքիս վրա,- պատասխանեց դրացին:
Դրացին խոսքաշեն ու լեզվանի մարդ էր, շուկայում սկսեց գովաբանել եզին:
-Ա՜յ եզը, լա՜վ եզը, է՜ս կողմն եկեք, մի էստե՜ղ նայեցեք: Հո եզ չէ, Աստված վկա, գոմե՛շ է, գոմե՛շ…

Հալից ընկել է — հարադրավոր բայ
Օգնի՜ր — հարկադրական եղանակ
Տանենք — առաջին դեմք, հոգնակի թիվ, ըղձական եղանակ
Ծախենք — առաջին դեմք, հոգնակի թիվ, ըղձական եղանակ
Պատասխանեց — անցյալ կատարյալ
Գովաբանել — անորոշ
Եկեք — հարկադրական եղանակ
Նայեցեք — հարկադրական եղանակ

Բ. Հավաքվում են մարդիկ, ու սա շարունակում է.
-Գիտե՞ք` ի՜նչ ուժեղ է, առանց զույգի գութան է քաշում: Էնքան խելոք է ու հեզ, որ կարող եք հա՛մ բարձել, հա՛մ լծել:
Մարդիկ լսում են, քննարկում, ձեռք տալիս եզանը, բայց ամենից ուշադիր եզան տերն է լսում: Լսում, լսում է, մեկ էլ դառնում դրացուն ու ասում.
-Չէ, ախպե՜ր, ես իմ ապրանքը չեմ ծախում: Որ էդքան լավն է, ես կբանեցնեմ, էլի՜:

Հավաքվում են — անկատար ներկա, երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ
Շարունակում է — անկատար ներկա
Գիտե՞ք — հարցական
Քաշում — անկատար ներկա
Բարձել — սահմանական եղանակ
Լծել — սահմանական եղանակ
Լսում են — անկատար ներկա, երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ
Քննարկում են — անկատար ներկա, երրորդ դեմք, հոգնակի թիվ
Ձեռք տալիս —
Լսում է — անկատար ներկա, սահմանական եղանակ
Դառնում է — անկատար ներկա, սահմանական եղանակ
Ասում է — անկատար ներկա, սահմանական եղանակ
Չեմ ծախում — ժխտական, անկատար ներկա, սահմանական եղանակ
Կբանեցնեմ — ենթադրական եղանակ

Անապատացում. Դրա պատճառները և հետևանքները

• Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում անապատացումը:

Անապատացում՝ մարդու գործունեության հետևանքով հողի չորացումը և որակի վատացումը: Այն տեղի է ունենում երկրագնդի չոր հատվածներում՝ կլիմայի փոփոխությունից: Անապատացումը համարվում է համամոլորակային էկոլոգիական շատ կարևոր խնդիր: Օրինակ, Իսպանիան համարվում է աշխարհում անապատացման ամենամեծ ռիսկ ունեցող երկրներից մեկը: Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ հաճախակի կարող է երաշտ լինել այնտեղ, ինչն էլ կարող է առաջացնել անապատացում:

• Որո՞նք են անապատացման պատճառները:

Անապատացման գլխավոր պատճառներից մեկը մարդկանց գործունեությունն է: Սակայն, կան շատ այլ պատճառներ, որոնք առաջացնում են անապատացում: Օրինակ, սեզոնային երաշտները, կլիմայի տաքացումը, անտառային հրդեհները: Մեկ այլ օրինակ է գլոբալ տաքացումը և կլիմայի աստիճանաբար փոփոխության արդյունքում անձրևների նվազումը: Այս ամենի արդյունքում տեղի է ունենում անապատացում՝ հողը չորանում է ու փչանում: Անապատացումը կարող է նաև առաջանալ, երբ մարդիկ հողն աղտոտում են քիմիական նյութերով և պարարտանյութերով: Անտառապատ տարածքների կրճատումը նույնպես անապատացման պատճառ է հանդիսանում: Ես կարծում եմ, որ անապատացումը միայն մեծ և վատ հետևանքներ է թողնում:

• Անապատացման հետևանքները:

Անապատացումը համաշխարհային այն էկոլոգիական խնդիրներից է, որը թողնում է լուրջ հետևանքներ: Օրինակ, կենդանական և բուսական տեսակների կորուստը, բերրի հողերի կորուստը: Այս ամենը կարող է լինել մեկ այլ էկոլոգիական խնդրի հետևանք: Իհարկե, անապատացման ամենամեծ հետևանքը գյուղատնտեսական արտադրության անկումն է, որն էլ տվյալ էկոլոգիական խնդրի ամենավատ կողմն է: Այս բոլորը պատահում են այն տարածքներում, որոնք անապատացման եզրին են կամ արդեն անապատացել են:

• Ֆիլմ անապատացման մասին.

“Անապատացում” սոցիալական հոլովակ

Ես դիտեցի մի սոցիալական հոլովակ, որտեղ համառատ ներկայացվում է, թե ինչ է անապատացումը, ինչ հետևանքներ է թողնում այն և, թե ինչից է այն առաջացնում: Ֆիլմում ասվում էր նաև, որ Հայաստանի Հանրապետությունը 1997 թվականից ընդունել է «Անապատացման դեմ պայքարի» ՄԱԿ-ի համաձայնագիրը: Հայաստանի որոշ տարածքներ նույնպես անապատացման եզրին են, սակայն դրա դեմ ստեղծվել են մի շարք ազգային ծրագրեր: Ծրագրի նպատակն է՝ կանխարգելել անապատացումը և մեղմել դրա սոցիալ-տնտեսական հետևանքները:

նյութի աղբյուրները՝ https://www.renovablesverdes.com/hy/desertificacion/

https://hy.m.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4

http://www.irtek.am/views/act.aspx?aid=16855

Գործնական քերականություն | 17.03.2022

1. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ՝ բերելով օրինակներ:
   
   Բառերն ըստ կազմության լինում են պարզ և բաղադրյալ:
   Բաղադրյալ բառերի բաղադրիչներ լինում են արմատներն ու ածանցները:
   Միայն արմատներով, առանց ածանցի, կազմված բաղադրյալ բառերը կոչվում են բարդ:
   Մեկ արմատով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը կոչվում են պարզ ածանցավոր:
   Բարդածանցավոր են այն բաղադրյալ բառերը, որոնք կազմված են մեկից ավելի արմատներից և ածանցից կամ ածանցներից:

2. Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: Նշի՛ր, թե ի՞նչ հնչյունափոխություն կատարվեց:

ա) Մատ, ձույլ, ջուր, ոսկի, կին, թթու, պետ(ք), տարի:
բ) Մուր, անցք, մեծար, անի, ծին, ածո, շող, ային:

Մատանի, ձուլանցք, ջրային, ոսկեշող, կնամեծար, թթվածին, պիտանի, ջրանցք, ջրածին, ոսկեծին:

3. Տրված բարդ բառերի երկրորդ արմատը փոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր:
Բառապաշար, վիրաբույժ, միամիտ, սևահոգի, մանրազնին, սրբատաշ, մազապուրծ, փայտահատ, մթնկա, դյուրահավան, մրրկածեծ, որմնադիր:

Բառակազմ, վիրաբույժ, միաբան, սևամորթ, մանրակրկիտ, սրբապատկեր, մազափունջ, փայտամշակում, մթնշաղ, դյուրագրգիռ, մրրկահողմ, որմնանկար:

4. Փակագծերում տրված բառերը գրի՛ր որոշյալ կամ անորոշ առումով:

Երկրագնդում վայրի կենդանիների բնաջնջումը (բնաջնջում) շարունավում է: Դա (կասեցնել) կասեցնելը շատ դժվար է, թեև երևացել են մխիթարական ինչ-որ նշաններ (նշաններ): Մարդկանց մեջ հետզհետե արթնանում է այն միտքը (միտք), որ առանց կենդանիների իրենց (կյանք) կյանքն անգույն  ու անհրապույր կլինի: Այդ մասին խոսք (խոսք) կարող են ասել այն որսորդները (որորդներ), որոնք զենքը (զենք) փոխարինել են լուսանկարչական ապարատով: Նրանք ուժերն (ուժեր) ու ժամանակը (ժամանակ) չեն խնայում, ժամեր շարունակ դարանամուտ են լինում կենդանիների կյանքից որևէ դեպք (դեպք) դիտելու համար:

5. Տեքստի ածականներն ըստ անհրաժեշտության դարձրո՛ւ բաղդատական կամ գերադրական աստիճանի: Ընդգծի՛ր այն ածականները, որոնք համեմատության աստիճան չեն կարող ունենալ:

Էլեկտրական օձաձուկը էլեկտրականության կենդանի կրողներից ամենահայտնին է, բայց կան էլի 500 ձկնատեսակներ, որոնք ունեն այդ հատկությունը, թեև զգալի չափով: Էլեկտրական պարպման միջոցով այդ ձկները խլացնում են որսը և  ահաբեկում ամենավտանգավոր գիշատիչներին: Էլեկտրական պարպման հարվածային ուժը կախված է օձաձկան չափերից: Ամենից երկարը հարավամերիկյան օձաձկներն են, որոնք ունեն գրեթե երեք մետրանոց երկարություն:

Հարաբերական ածականներ — հարվածային

6. Սխալները գտի՛ր և ճշտի՛ր:

ա) Օրվա մեջ քսան սիգարետներ  ծխողն ամեն տարի ավելի քան հարյուր տասնյոթ հազար քառակուսի սանտիմետր թուղթ ծուխ ու մոխիր է դարձնում: Այդքան թուղթը բավական է երեք հարյուր էջեր ունեցող մի գիրք հրատարակելու համար:

ա) Օրվա մեջ քսան սիգարետ ծխողն ամեն տարի ավելի քան հարյուր տասնյոթ հազար քառակուսի սանտիմետր թուղթ ծուխ ու մոխիր է դարձնում: Այդքան թուղթը բավական է երեք հարյուր էջանի մի գիրք հրատարակելու համար:

բ) Մի անգամ տասնվեց տղա բաժանվեցին երկու խմբի: Իրար ետևից յութանասունհինգ բառեր թելադրվեց: Այդ բժիշկի երեսունհինգ վիրահատությունն էլ հաջող են անցել: Հիսունչորս հոյակապ նկարներով այդ գիրքը շատ հին էր: Հավաքվածներից ամեն մեկը երեքական լեզու գիտեր: Ջութակահարներից ամեն մեկը հինգական մեղեդի նվագեց: Սենյակներում սեղանները շարված էին երեքական-երեքական:

բ) Մի անգամ տասնվեց տղաները բաժանվեցին երկու խմբի: Իրար ետևից յութանասունհինգ բառեր թելադրվեցին: Այդ բժիշկի երեսունհինգ վիրահատություններն էլ հաջող են անցել: Հիսունչորս հոյակապ նկարով այդ գիրքը շատ հին էր: Հավաքվածներից ամեն մեկը երեք լեզու գիտեր: Ջութակահարներից ամեն մեկը հինգական մեղեդի նվագեցին: Սենյակներում սեղանները շարված էին երեք-երեք:

Եղիշե Չարենց: Բանաստեղծություններ

Չգիտեմ հիմա, մոռացել եմ ես

Հիմա չգիտեմ, մոռացել եմ ես
Ճամփաները քո: Մշուշ ու թախիծ:
Մոռացել եմ ես, մոռացել է քեզ
Օրերի միգում կուրացած հոգիս:

Անցնում են, հոսում օրերը անծայր:
Ճամփորդների պես գնում են հեռու:
Հիշում եմ միայն, որ մի օր անցար
Օրերիս նման — ու ետ չես գալու:

Եվ գուցե մի օր, մի վերջին գիշեր,
Երբ վերջին միգում աչքերս մարին —
Արթնանա հանկարծ անիմաստ մի սեր
Ու աստղը ժպտա մոխրացած քարին…

Երազի պես անուշ

Երազի պես անուշ
Ինչ որ բան կա, գիտե՞ք, —
Երբ Ձեր գլուխը լույս
Դուք մերթ բռնում եք թեք —
Եվ գլխարկի կապույտ,
Թավշե ֆոնի տակից —
Ուղարկում եք անփույթ
Ժպիտները Ձեր ինձ:

Ես այնքան փո՜քր եմ դեռ

Ես այնքան փո՜քր եմ դեռ,
Երեխա եմ կարծես,-
Բայց ես սիրում եմ Ձեզ
Ու ջինջ երգերը Ձեր:

Գիտե՞ք արդյոք, որ ես
Վախենում եմ, որ Դուք
Նայում եք աչքերիս
Հայացքներով բարբոք:

Սիրում եք Դուք երգել
Սիրո երգեր հուզիչ.
— Վախենու՜մ եմ ես Ձեր
Հմայքների ուժից:

Վահան Տերյանի հիշատակին

Վահան Տերյան, ինչպե՞ս երգեմ հիշատակը քո,
Թող լուռ փռվի հիմա իմ դեմ անլույս երեկո։
Սրտիս վրա իջնի թող մութ մի ամպի քուլա,
Քամին բերե թող մահվան բոթ ու անձրևը լա։
Եվ թող թափվեն շուրջս աշնան տերևներ դեղին
Եվ զարդարեն, Վահան Տերյան, քո անցած ուղին
Ու մշուշում տխո՜ւր երգով բյուրավոր զանգեր
Թող օրհներգեն թախիծը քո, իմ հեռու ընկեր…

Հատված «Երկիր Նաիրի»-ից

Նաիրյան այդ հնամյա քաղաքն ամեն ինչով նման էր նաիրյան բոլոր հին ու նոր քաղաքներին.— փոքր էր, ոչ բազմամարդ, խարխուլ ու փոշոտ, ժամանակակից լեզվով այդպիսի քաղաքներին ասում են — գավառական հետամնաց քաղաք։ Ե՞րբ է շինված նաիրյան այդ հին քաղաքը — աստված ինքը գիտե. բայց ասում են, որ այդ քաղաքը հիմնողները եղել են հին նաիրցիներ,— գուցե՝ խալդեր լայնաթիկունք ու ջլաբազուկ, գուցե՝ գանգրահեր ուրարտացիներ։ Սակայն պատմական այդ հանգամանքը, կարծում ենք, այնքան էլ կարևոր չէ, որովհետև խալդական կամ ուրարտական այն հին քաղաքից հիմա երևի տեղն էլ չէ մնացել, նրանց այն կավե գետնափոր խրճիթների փոխարեն կանգնած են հիմա նաիրյան այդ փոքրիկ քաղաքում քարե միհարկանի, երկհարկանի և նույնիսկ երեքհարկանի շինություններ՝ տներ ու խանութներ, որոնք նույնքան են նման ուրարտական այն հին խրճիթներին, որքան քո քիթը, ընթերցող… էյֆելյան աշտարակին։ Այդ նոր տներից ու խանութներից մի քանիսը նույնիսկ թիթեղե կարմիր կամ կանաչագույն կտուրներ ունեն — մի հանգամանք, որ քսաներորդ դարից է գալիս — և, որպես այդպիսին, նոր է և միանգամայն ուշագրավ։ Քաղաքի ցածլիկ տների ու խանութների միօրինակ ծովում թիթեղե այդ կտուրներն աչքի են զարնում, ինչպես աչքի կզարներ կանացի եվրոպական փետրազարդ գլխարկն արևելյան գյուղում։ Եվ իզուր չէ, որ նաիրյան այդ քաղաքում մինչև օրս էլ մի անհուն վախով ու պատկառանքով են խոսում այն անձնավորության մասին, որն առաջին անգամ թիթեղե կտուրով է ծածկել իր երկհարկանի բնակարանը, դա բոլորին հայտնի, բոլորից հարգված, այսպես անվանված Գեներալ Ալոշն է, ութսունն անց պատկառելի մի նաիրցի, որի հետ ընթերցողը դեռ շատ առիթ կունենա հանդիպելու սույն իմ այս պոեմանման վեպում։

Չարենցի գրական անվան պատմությունը

Եղիշե Չարենց: Ռուբայաթներ

Նա հոսում է, ալիք առ ալիք,
Եվ ամեն վայրկյան— այն չէ՛,
Եվ ամեն մի վայրկյանը— հնչեղ
Ներկա է, անցյալ— ու գալիք։

V

Ես քեզ ո՞նց, քեզ ո՞նց հասկանամ,
Ես քեզ ո՞նց ամփոփեմ ուղեղում իմ,
Երբ չեկած՝ դու արդե՛ն իսկ չկաս,
Բայց հար դու լինում ես— ու տևում ես:

VI

Անցնում է, հոսում է, վարար է,
Ելնում է, սուզվում անդադար,
Մշտապես մեռնում է— ու հար է.
Մշտապես ու հար — անկատար։

VII

Օ, խմի՛ր, խմի՛ր դու ագահ.
Օ, խմի՛ր անդադար այս հատնումը.
Կորածը— իրեն նա գտնում է,
Եվ իր այդ գտնումով — չկա։

VIII

Այս գետը,— նայի՛ր,— նա հոսում է,
Քեզ թվում է թեկուզ անփոփոխ:
Իսկ քո փառքը, հիմար, երազում է—
Հավերժական կոթող։

IX

Էյ, դո՛ւ, իմաստո՛ւն վարպետ,
Որ տաշում ես, տաշում այդ քարերը.
Քո ամե՛ն մի, ամե՛ն մի զարկին
Իր նիշը արդեն նա դրել է։

X

Նա կրկին ասում է.— «Գարունը
Ծաղկելու է էգուց վարդերով իր»։
Սակայն ո՞ր արևն է հուրհուրում այդ
Եվ ո՞վ է այդ նո՜ր արտևորը…

XI

Վերցնում ես քարը— մտածում ես.
«Հետքեր է կրում նա ջրի» —
Բայց չէ՞ որ այդ նո՛ւյն վայրկյանին հենց
Իմ վրա դու քո ձեռքը դրիր։

XII

Մի անցորդ անցավ քաղաքից այս
Ու գնաց, ու չեկավ նա ետ։
Եվ քաղաքը— կրկի՛ն գեղեցիկ է,
Նայում եմ նրան— թեև ե՛ս։

XIII

Դու ամե՛ն վայրկյան քեզ ժխտում ես
Ու այդպես ժխտելով՝ հաստատում.
Պարտըվում ես դու քեզ ու հաղթում ես,
Սակայն մի՛շտ՝ այդ դո՛ւ ես — ու դո՛ւ: