«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր. Ավագ դպրոց. 12.1 դաս.
Ազատություն ասելով, ես պատկերացնում եմ համարձակություն և անկաշկանդություն: Կարծում եմ, որ ազատությունը օգնում է տնօրինել մեզ: Բոլորին պետք է ազատությունը, քանի որ նրա շնորհիվ մենք շրջապատում ավելի ազատ և համարձակ ենք դառնում:
Ազատությունը մեր իրավունքն է, որը մեզ տրվում է այն ժամանակ, երբ մենք չենք կաշկանդվում որևէ բանից:
Ահա, թե ի՞նչ եմ պատկերացնում «ազատություն» ասելով.
Упр. 24
Упр. 25
Գարնանային առավոտը խոստանում էր պայծառ և արևոտ օր։ Կուշտ կերած մեր ձիերը արագ քայլերով բարձրանում էին քարոտ արահետը և ամեն քայլափոխին փնչում։ Քրտինքից խոնավացել էր ձիերի մուգ-կապույտ վիզը։
Արահետն օձապտույտ ոլորվում էր։ Ինչքան հեռանում էինք գյուղից, այնքան ավելի խտանում էր անտառը, հանդիպում էինք հաստաբուն ծառերի, որոնց ճյուղերն իրար էին խառնվել և կախվել արահետի վրա։ Հաճախ էինք կռանում թամբից, գրկում ձիու վիզը, որպեսզի կախ ընկած ճյուղերը չքերծեին մեր դեմքը և փշերը չծակծկեին։
Գոյականներ
Առավոտը — Հասարակ, վերացական, ոչ անձ, եզակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Օր — Հասարակ, վերացական, ոչ անձ, եզակի, ուղղական հոլով, անորոշ
Ձիերը — Հասարակ, թանձրացական, անձ, հոգնակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Քայլերով — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, հոգնակի, գործիական հոլով, անորոշ
Արահետը — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, եզակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Քրտինքից — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, եզակի, բացառական հոլով, անորոշ
Վիզը — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, եզակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Գյուղից — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, եզակի, բացառական հոլով, անորոշ
Անտառը — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, եզակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Ճյուղերը — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, հոգնակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Դեմքը — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, եզակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Փշերը — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, հոգնակի, հայցական հոլով, որոշյալ
Ծառերի — Հասարակ, թանձրացական, ոչ անձ, հոգնակի, տրական հոլով, անորոշ
Ածականներ
Գարնանային — հարաբերական ածական
Պայծառ — որակական ածական
Արևոտ — որակական ածական
Կուշտ — որակական ածական
Արագ — որակական ածական
Քարոտ — հարաբերական ածական
Մուգ — որակական ածական
Կապույտ — հարաբերական ածական
Հաստաբուն — որակական ածական
Դերանուններ
Մեր — ցուցական դերանուն
Ինչքան — հարցական դերանուն
Այնքան — ցուցական դերանուն
Իրար — փոխադարձ դերանուն
2. Բառերը ենթարկել բառակազմական վերլուծության: (Օգտվեք ածանցների տրված ցանկից):
Դպրոցը գյուղի ծայրին էր, բլրակի վրա։ Հին գերեզմանատունը դպրոցի բակն էր։ Մի ընդարձակ սենյակ էր, փայտե հասարակ նստարանների երկու շարք, դիմացի պատից գրատախտակը։ Անսվաղ պատերին ուրիշ ոչ մի զարդ չկար։ Պատուհաններին ապակու տեղ խմորով փակցրել էին յուղած թուղթ։
Դպրոց — դպիր
Սենյակ — ակ
Պատից — պատ — ից
3. Կետադրել հատվածը.
Դասերից հետո ես համարյա միշտ տանն էի: Օհան ապերը գնում էր գոմը, տավարին ապուռ տալու: Աշոտը մարագից քթոցով դարման էր կրում, պառավը վառում էր օջախը, լվանում ընթրիքի ձավարը: Օհան ապոր չոր ցախերը դարսում էի բուխարիկում, պառկում կրակի առաջ նայում, թե ինչպես են մոխրանում փայտի կտորները, ինչպես կրակի լեզվակները կայծերը թռցնում էին երդիկով։
Լրացուցիչ կրթություն
Ընթերցանություն: Վերլուծություններ
Из курса школьной химии помним, что пищевая сода – это натрий бикарбонат натрия или NaHCO3.
Քիմիայից հիշում ենք, որ սննդի սոդան — դա նատրիումի բիկարբոնատ կամ NaHCO3.
Чтобы узнать химическую формулу уксуса (уксусной кислоты) обратимся к органической химии. Это слабая, предельная одноосновная карбоновая кислота с формулой CH3-COOH.
Որպեսզի իմանանք քացախի քիմիական բանաձևը (քացախային թթվածնի) մենք դիմում են օրգանական քիմիային: Այն բանաձևով թույլ կարբոնաթթու է CH3-COOH.
Итак, сода по классу химических веществ – кислая соль. Уксус – кислота.
Այսպիսով, քիմիական նյութերի դասի սոդան թթու աղ է: Քացախը թթու է:
Так как кислотный остаток уксуса сильнее, он замещает кислотный остаток в соде, образуя ацетат натрия (CH3COONa). Реакция протекает с выделением углекислого газа (СО2) и воды (H2O) и выглядит следующим образом:
Այնպես, ինչպես թթվի քացախի մնացորդը ուժեղ է, այն փոխարինում է թթվային մնացորդը սոդայի մեջ՝ նատրիումի ացետատ (CH3COONa). Ռեակցիան ընթանում է ածխաթթու գազի (CO2) և ջրի (H2O) արտազատմամբ և հետևյալն է.
NaHCO3 + CH3COOH → NaCH3COO + H2O + CO2
NaHCO3 + CH3COOH → NaCH3COO + H2O + CO2
Ацетат натрия растворим в воде, поэтому мы не видим твердого осадка. Он известен как пищевая добавкаЕ262 и применяется как консервант.
Նատրիումի ացետատը ջրի մեջ լուծվում է, ուստի մենք չենք տեսնում պինդ նստվածքը: Այն հայտնի է որպես E262 սննդի հավելանյութ և օգտագործվում է որպես կոնսերվանտ:
Вода остается в бутылке, а углекислый газ начинает заполняет пространство над жидкостью. Газ имеет гораздо меньшую плотность, чем жидкость или твердое вещество, следовательно, объем при одинаковой исходной массе в разы превышает исходный. Тут можно вспомнить пар от кипящей воды. Плотность воды при температуре 99 С почти в 2000 раз выше плотности пара.
Ջուրը մնում է շշի մեջ, ածխաթթու գազը սկսում է լցվել հեղուկի վերևի տարածքը: Գազը շատ ավելի ցածր խտություն ունի, քան հեղուկը կամ պինդը, ուստի նույն նախնական զանգվածով ծավալը մի քանի անգամ ավելին է, քան բնօրինակը: Այստեղ դուք կարող եք հիշել եռացող ջրից գոլորշու մասին: 99 C ջերմաստիճանում ջրի խտությունը գրեթե 2000 անգամ ավելի բարձր է, քան գոլորշու խտությունը:
Итак, газ, выделяющийся в процессе реакции, постепенно заполняет все пространство и, не помещаясь в заданном объеме, начинает давить на стенки шарика. Резина растягивается, шарик надувается.
Այսպիսով, ռեակցիայի ընթացքում արձակված գազը աստիճանաբար լցնում է ամբողջ տարածքը, առանց տվյալ ծավալի տեղադրման, սկսում է ճնշում գործադրել փուչիկի պատերի վրա: Ռետինը ձգվում է, փուչիկը փչվում է:
Кстати, эффект от этой реакции используют в кулинарии. Разрыхлители теста основаны именно на этом. Тесто становится “воздушным” благодаря молекулам углекислого газа, выделяющимся при контакте сухой смеси реактивов с жидкостью.
Ի դեպ, այս ռեակցիայի ազդեցությունը օգտագործվում է խոհարարության մեջ: Խմորի փխրեցուցիչը հիմնված է դրա վրա: Խմորը դառնում է «օդային»՝ շնորհիվ ածխաթթու գազի մոլեկուլների, որոնք արձակվում են, երբ ռեակտիվների չոր խառնուրդը հեղուկի հետ շփվում է:
Այսօր առավոտյան մենք գրեցինք նախապատրաստական աշխատանք Ոսկեվազ գինու գործարանի մասին:
Ահա իմ աշխատանքը:
Գրելուց հետո մենք գնացինք խաղալու: Ընդմիջումից հետո համացանցից դուրս բերեցինք մի քանի ֆիզիկական և քիմիական փորձեր, որպեսզի տանը կատարենք:
Հայտնի է ոջիլների 150 տեսակ: Գլխի ոջիլները լինում են մոխրագույն: Ապրելով մազերի մեջ, նա շատացնում է ոջիլների քանակը: Նրանց ձվերը մոխրասպիտակ գույն ունեն: Առաջ գլխի ոջիլներից ազատվելու դեպքում մազերը նավթով էին թրջում, մազերը սանրում էին խիտ սանրներով: Այժմ կան հատուկ շամպույններ, որը օգնում է արագ ազատվել ոջիլներից:
Գլխի ոջիլները մանր մակաբույծներ են, որոնք ապրում են մարդկանց և կենդանիների մազերի մեջ։ Ոջիլները առանձնապես վտանգավոր են, սակայն, խայթելով մաշկը, գլուխը սկսում է քոր գալ:
Գլխի ոջիլները հիմնականում առաջանում են երեխաների մոտ: Նրանք կարող են տարածվել գլխի և մազերի պարագաների միջոցով ՝ սանրի կամ գլխարկի միջոցով: Ոջիլները ապրում են տաք միջավայրում:
Վաղը մենք այցելելու ենք Ոզկեվազ գինու գործարան: Ես համացանցից մի քանի տեղեկություններ եմ դուրս բերել գործարանի մասին:
Ասում են, որ գինին հայկական ծագում ունի: Կա առեղծված, որ Նոյը մինչ ջրհեղեղը տնկել է խաղողի առաջին որթը: Ըստ Աստվածաշնչի, Նոյի համար խաղողից գինի պատրաստելու գաղտնիքը բացահայտեց Նոյի այծը, ով ուտելով խաղողի վայրի պտուղները հարբելու արդյունքում սկսել էր հրմշտել մյուս կենդանիներին:
Կարծում եմ, որ Հայաստանի տաք կլիման ապահովում է խաղողի քաղցր համը:
Ոսկեվազ գինու գործարանը ստեղծվել է 1932 թվականին: Քաղաքից 32կմ հեռավորություն ունի: Մինչ այսօր կատարվել են շինարարական աշխատանքներ, բայց գործարանը պահպանել է իր նախնական տեսքը:
Գինին մշակվել է 1941 թվականից սկսած: Գործարանը միջազգային մրցույթներում շահել է մեկ արծաթե և մեկ բրոնզե մեդալ։
Անհամբեր սպասում եմ վաղվա այցին…
Այսօր առավոտյան մենք համացանցից տեղեկություններ դուրս բերեցինք Ոսկեվազ գինու գործարանի մասին: Գործարանը գտնվում է Ոսկեվազ գյուղում: Այն տարբերվում է իր յուրօրինակ ճարտարապետությամբ:
Հետո ընկեր Անուշի հետ գնացինք տեսնելու ընկեր Սվետայի պատրաստած պրեզենտացիան դելֆինների մասին՝ նա մեզ ներկայացրեց տարբեր զարմանալի փաստեր կենդանիների մասին: Ինձ մոտ ամենից շատ զարմացրեց այն, որ շնաձկները վախենում են դելֆիններից:
Հաջորդ դասաժամին մենք գնացինք ընկեր Սևանի հետ դիտելու իր պատրաստած սկեչերը: Նշեմ, որ ընկեր Սևանը սիրեահայ է:
Իսկ վերջում ես, Լիլիթը և Ասյան գնացինք քիմիայի լաբարատորիա և կատարեցինք մի քանի փորձեր: Ես ստացա ջրածին, իսկ Լիլիթը՝ թթվածին:
Գործարանը գտնվում է մայրաքաղաքից ընդամենը 32 կմ հեռավորության վրա: Այն գինու զբոսաշրջության համար յուրահատուկ մի վայր է, իսկ հյուրընկալությունը ընդգծվում է հոյակապ հեղինակային ճարտարապետությամբ:
Գինին մշակվել է 1941 թվականից սկսած, Ոսկեհատ (խարջի) խաղողից։ «Ոսկեվազը» մշակվում է միայն Հայաստանում։ Համամիութենական ու միջազգային մրցույթներում շնորհվել է մեկ արծաթե և մեկ բրոնզե մեդալ։
Մանուկյան Կարինա 