28.09.2021 | Հայոց լեզու

1․ Աշխարհաբար փոխադրի՛ր առակը և գրավոր մեկնաբանի՛ր։

Որսորդն կալաւ կաքաւ մի եւ կամէր զենուլ: Եւ ասէ կաքաւն.
— Մի՛ սպանանէր զիս, զի ես խաբեցից զբազում կաքաւս ու ածից յականատս քո:
Եւ ասէ որսորդն.
— Այժմ ստուգիւ մեռցիս ի ձեռաց իմոց, զի զսիրելիս եւ զազգականս քո մատնես ի մահ:

Որսորդը մի կաքավ է բռնում և ցանկանում նետում նրան մորթել: Կաքավն ասում է.

-Մի սպանիր ինձ, ես կխաբեմ շատ կաքավների և կբերեմ քո թակարդը:

-Այժմ իսկապես կմեռնես իմ ձեռքով, որ քո սիրելիներին և ազգականներին մատնում ես մահվան:

2․ Վերհիշի՛ր գոյական խոսքի մասը։
Նախադասությունից դո՛ւրս գրիր բոլոր գոյականները՝ նշելով նրանց բոլոր հատկանիշները։

Աշուն էր՝ տերևաթափով, արևի նվազ ջերմությամբ, դառնաշունչ քամիով, որ ծառերի ճղներից պոկում էր դեղնած տերևները, խմբերով քշում, տանում հեռու ձորերը։

Աշուն — գոյական, եզակի, թանձրացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, ուղղական հոլով
Տերևաթափով — գոյական, եզակի, թանձրացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, գործիական հոլով, ան արտաքին հոլովում
Արևի — գոյական, եզակի, թանձրացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, սեռական հոլով, ի արտաքին հոլովում
Ջերմությամբ — գոյական, եզակի, վերացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, գործիական հոլով, ան արտաքին հոլովում
Քամիով — գոյական, եզակի, թանձրացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, գործիական հոլով, ու արտաքին հոլովում
Ծառերի — գոյական, հոգնակի, թանձրացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, սեռական հոլով, ի արտաքին հոլովում
Ճղներից — գոյական, հոգնակի, թանձրացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, բացառական հոլով, ի արտաքին հոլովում
Տերևները — գոյական, հոգնակի, թանձրացական, որոշյալ, հասարակ, ոչ անձ,  ուղղական հոլով, ի արտաքին հոլովում
Խմբերով — գոյական, հոգնակի, թանձրացական, անորոշ, հասարակ, ոչ անձ, գործիական հոլով, ի արտաքին հոլովում
Ձորերը — գոյական, հոգնակի, թանձրացական, որոշյալ, հասարակ, ոչ անձ, հայցական հոլով, ի արտաքին հոլովում

3․ Վերհիշի՛ր ածական խոսքի մասը։
Նախադասությունից դո՛ւրս գրիր բոլոր ածականները՝ նշելով նրանց հատկանիշները։

Ամայի ձորերում, դեղնակարմիր անտառի և հնձած արտերի վրա իջել էր մի պայծառ տխրություն։

Ամայի — որակական ածական
Դեղնակարմիր — հարաբերական ածական
Հնձած — հարաբերական ածական
Պայծառ — որակական ածական

4․ Լրացրո՛ւ բարդ նախադասության երկրորդ նախադասությունը։

Չորացած ոստերի և ցողունների մի կապ ժողովել էր, որ իր հետ տանի:
Աշնան արևը ջերմացնում էր նրան, իսկ ձմռանը՝ ոչ:
Նա առանց հոգնության երկար կմնար այդ դիրքով, սակայն ավել ժամանակ չուներ:
Արևի տակ ժպտում էր վերջին արևածաղիկը, որն էլ ուժեղ փայլում էր:
Մաշված դուռը դողդոջ երգում էր մի հին երգ ու գեղեցկացնում գիշերը:

Հայոց լեզու | Old Man and His Son | 28.09.2021

An old man lived alone in Minnesota. He wanted to spade his potato garden, but it was very hard work. His only son, who would have helped him, was in prison and he couldn’t afford an attorney to get him out.  The old man wrote a letter to his son and mentioned his situation:

Մինեսոտայում մի ծեր մարդ էր ապրում: Նա ուզում էր փորել իր կարտոֆիլի այգին, բայց դա շատ ծանր աշխատանք էր: Նա միակ որդին էր, ով իրեն կօգներ, սակայն բանտում էր ու չէր կարող այնպես անել, որ փաստաբանն իրեն թույլ տա դուրս գալ: Ծերունին նամակ է գրում որդուն ու նշոևմ իր վիճակը.

Dear Son,
I am feeling pretty bad because it looks like I won’t be able to plant my potato garden this year. I hate to miss doing the garden because your mother always loved planting time. I’m just getting too old to be digging up a garden plot. If you were here, all my troubles would be over. I know you would dig the plot for me, if you weren’t in prison.
Love,
Dad

Սիրելի որդի, ինձ բավականին վատ եմ զգում, քանի որ դժվար թե կարողանամ այս տարի տնկել իմ կարտոֆիլի այգին: Ես ատում եմ կարոտել այգու աշխատանքը, քանի որ մայրդ միշտ սիրում էր տնկել: Ես պարզապես ծեր եմ հող փորելու համար: Եթե այստեղ լինեիր, իմ բոլոր դժվարությունները կավարտվեին: Ես գիտեմ, որ ինձ համար կփորեիր հողամասը, եթե բանտում չլինեիր: Սիրով՝ հայրիկ:

Shortly, the old man received this telegram: ‘For Heaven’s sake, Dad, don’t dig up the garden!! That’s where I buried the GUNS!!’

Շուտով ծերունին հեռագիր ստացավ.

-Հանուն երկնքի, հայրիկ, մի՜ փորիր այգին: Այդտեղ եմ իմ ատրճանակները պահել:

At 4 a.m. the next morning, a dozen FBI agents and local police officers showed up and dug up the entire garden without finding any guns.

Հաջորդ առավոտյան ժամը 4-ին ՀԴԲ-ի (Հետաքննությունների դաշնային բյուրո) տասնյակ գործակալներ ու ոստիկաններ հայտնվեցին ու փորեցին ամբողջ այգին՝ առանց որևէ զենք գտնելու:

Confused, the old man wrote another note to his son telling him what had happened and asked him what to do next.

Շփոթված՝ ծերունին ուրիշ նամակ է գրում որդուն ուղղված՝ պատմելով կատարվածը ու հարցնում, թե հետո ինչ անի:

His son’s reply was: ‘Go ahead and plant your potatoes, Dad. It’s the best I could do for you, from here.’

Որդու պատասխանը հետևյալն էր.

-Սա ամենալավ տարբերակն էր, ինչ կարող էի քեզ համար այստեղից անել:

About Martiros Saryan — Armenian artist

His early life

Martiros Saryan is one of the greatest artists of the 20th century. He was born into an Armenian family, on 16 February, 1881. In 1895, when he was 15, he completed the Nakhichevan school and from 1897 to 1904 studied at the Moscow School of Arts. As a prominent public figure, he headed the Union of Artists of Armenia from 1945-1951.

His life as an artist

Martiros Saryan — Armenian and Russian artist, portrait painter, book illustrator, theater designer. The founder of modern Armenian painting. Saryan was unofficially recognized as a “Master of Color”. His infinite love for his motherland and people, the maestro used to express through art: he painted mountains, the sun, fields of gold and green, simple peasants, and in all of this there was an immense worship of Armenia. As the great artist once said: “Man is nature, nature is a man, and therefore death does not exist”.

His final years

Saryan died in Yerevan on 5 May 1972. His former home in Yerevan is now a museum dedicated to his work with hundreds of items on display. He was buried in Yerevan at the Pantheon next to Komitas Vardapet.

Present perfect simple, present perfect continuous

a. I have seen this film already.
John and Julie have had their car for about a year.
She hasn’t taken her driving test yet.
Sue has been a tour guide since she left university.
Have you riden into town on your new bike yet?
This new computer … my life a lot easier.
We have not decided whet to get Mark for his birthday yet.
Has Paul ever met a famous person?

b. I’ve never played this game before.
Adam tidied his room last night.
Have you lived here since 2005?
Carol and I went to the cinema three nights ago.
It’s the first time you’ve visited our flat, isn’t it?
They haven’t given the baby a name yet.
Did you go to New York when you went to the States last summer?
Have you ever sent an e-mail before?

c. The lesson has not started yet.
The teacher has already written on the board.
Joe and Tim have just come into the classroom.
Tony has not finished getting his book ready.
Christine has already opened her book.
Dave has dropped his pen on the floor.
He has not picked it up yet.

d. Mandy: Hi, Matt. How are you? What have you been doing recently?
Mat: Oh, hi Mandy! Well, I have been studying for my exams.
Mandy: That sounds boring! Have you worked hard?
Mat: Very! Basically, I have just sit at my desk in my bedroom for the past three weeks and I have not gone out at all.
I have been working with Michael, my best friend, some of the time, though, so at least I’ve had some company. How about you?
Mandy: Well, my mom and I have been painting my bedroom for the last few days.
That has been fun! And we have also been planning our summer holiday.
Mat: Great! Where are you going?
Mandy: Well, we haven’t decided yet. We have looked at different places to see which we like best.
Mat: I’m sure you’ll have a great time, wherever you go. Oh, by the way, I have been thinking of having a party when I finish my exams. Would you like to come?
Mandy: Sure! That would be great!

e. I think I’ve heard that song before.
They haven’t arrived yet, but they shouod be here soon.
You’ve been writing that e-mail for over an hour. How long is it going to take you?
Have you been talking on the phone since eight o’clock?
Jo has already invited Shirley to dinner.
I’ve been reading an interview with Brad Pitt, I haven’t finished it yet.
Have the boys been playing computer games since this morning?

Վրաց-ադրբեջանական հարաբերություններ

Ադրբեջան և Վրաստան՝ ինքնիշխան պետություններ Հարավային Կովկասում: Այս երկու երկրներն ունեն բավականին ջերմ հարաբերություններ: Նրանց միջև պետական սահմանի երկարությունը 428կմ է: Այժմ Վրաստանում բնակվում են մոտ 300,000 ադրբեջանցիներ, որոնք կազմում են բնակչության մոտ 7 տոկոսը:

Ադրբեջանի ու Վրաստանի ջերմ հարաբերությունները հաստատվեցին 1918 թվականին՝ անկախացան երկու երկրները: 1919 թվականին կնքվեց առաջին պաշտոնական պայմանագիրը ընդդեմ Սպիտակ շարժման և գեներալ Անտոն Դենիկինի բանակին: 1922 թվականին երկու երկրները դարձան ԽՍՀՄ-ի անդամ ու շարունակվեցին համագործակցությունները տարբեր ոլորտներում: Շուտով նրանց միջև պաշտոնապես հաստատվեց դիվանագիտական հարաբերություններ: 2008 թվականին Վրաստանն անհայտ պատճառներով մնաց առանց գազի ու էլեկտրականության: Վրաստանին օգնության հասավ Ադրբեջանը:

Տնտեսական ոլորտում Ադրբեջանն ու Վրաստանը ակտիվ համագործակցում են: Ադրբեջանական գազի ու նավթի արտահանման հիմնական ուղղությունները Վրաստանով են անցնում: Վրաստանի երկրորդ ամենամեծ առևտրային գործընկերը Ադրբեջանն է: Վրաստանը Ադրբեջան է արտահանում՝ ցեմենտ, քիմիական պարարտանյութեր, ապակի, հանքային ջուր և այլն:

Վանի համահայկական թագավորությունը

Թեմա՝ Վանի համահայկական թագավորությունը /բանավոր, էջ 35-46, /ֆիլմ/

• Ներկայացրե՛ք Վանի արքաներից որևէ մեկի կատարած բարեփոխումները և շինարարական աշխատանքները /գրավոր/.

Արգիշտի 1

Վանի տերությունը Արգիշտի I-ի օրոք (Ք. ա. 786-764 թթ.) հասավ աննախադեպ հաջողությունների: Նրա թագավորությունն ընդգրկում էր ոչ միայն Հայաստանը, այլև զգալի տարածքներ նրա սահմաններից դուրս: Արգիշտի I-ի հեռավոր արշավանքներից մեկի ժամանակ գրավվեց Բաբելոնիան: Հայոց մեծ տիրակալը բնութագրվում է իբրև մի արքա, «որի անունն անգամ ահարկու է որպես ծանր հողմ, նրա ուժերը մեծաքանակ են»: Արգիշտի I-ը հիմնեց բազմաթիվ նոր բնակավայրեր: Դրանցից նշանավոր էր Էրեբունին (Ք. ա. 782թ. )՝ հետագայում Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանը: Դրանից վեց տարի անց Արարատյան դաշտում արքան հիմնեց նոր քաղաք-ամրոց՝ Արգիշտիխինիլին (հին մայրաքաղաք Արմավիրի հարևանությամբ): Դրանք դարձան Արգիշտի I-ի տերության հյուսիսային գլխավոր հենակետերը: Ամփոփելով Արգիշտի I-ի աշխարհակալության մասին մեր տեղեկությունները՝ տեսնում ենք, որ նրա գերիշխանությունը տարածվել է բուն թագավորության սահմաններից շատ հեռու՝ մինչև Փոքր Ասիա և Պարսից ծոց (Բաբելոնիան ներառյալ):

Սարդուրի 2

Համահայկական թագավորության հզորացումը շարունակվում է նաև Սարդուրի II-ի օրոք (Ք. ա. 764-735թթ. ): Նրա գահակալման շրջանում Վանի տերությունն ունեցել է տարածքային ամենամեծ աճը: Հյուսիսում նրա տիրապետությունը հասնում էր Սև ծով՝ ներառելով Կուլխա (Կոլխիդա) երկիրը: Տերության հյուսիսարևելյան սահմանը հասնում էր Կուր գետին: Արևելքում տերության սահմանը հասնում էր Կասպից ծով, իսկ արևմուտքում՝ Փոքր Ասիա: Սարդուրի II-ը հարավում վերագրավեց Բաբելոնիան՝ ամրապնդելով սահմանը մինչև Պարսից ծոց, իսկ հարավ-արևմուտքում տիրեց Դամասկոսի թագավորությանը: Չորս ծովերի միջև ստեղծվում է հզոր մի տերություն:

23.09.2021 | Exercise

Կի՞նը, թե՞ վագրը։ Ֆրենկ Ռ. Սթոքթոն

Պատմվածքն ինձ շատ դուր եկավ: Կարդալու ընթացքում անընդհատ մտածում էի վերջաբանի մասին, փորձում էի պատկերացնել ստեղծագործության ավարտը: Ամենից շատ ինձ գրավեց ստեղծագործության ոճը: Հեղինակն այդպես էլ չասաց, թե որ դուռը բացեց տղան: Սակայն ես կարծում եմ, որ եթե աղջիկն իրոք սիրեր տղային չէր թողնի, որ նա մահանա: Սա այն հազվադեպ ստեղծագործություններից է, որն իրոք հեշտությամբ կարողանում է ընթերցողին դարձել պատմվածքի մի կերպար: Կարդալու ողջ ընթացքում շատ հետաքրքրված էի պատմության ավարտով:

Դժոխքի դարպասներ կամ Դարվազա

Թուրքմենստանում գոյություն ունի մի խառնարան, որը կոչվում է «Դժոխքի դարպասներ»: Խառնարանն ունի շատ հետաքրքիր պատմություն, որը շատերին զարմացնում է: Դարվազա գյուղի մոտակայքում գիտնականները գազի կուտակումներ էին հայտնաբերել: Հետազոտությունների արդյունքում պարզվել է, որ ստորգետնյա դատարկության պատճառով գետինը փլվել է ու առաջացրել գազով լցված մեծ փոս: Գազը կվնասեր մարդկանց առողջությունը, այդ պատճառով որոշվեց, որ պետք է փոսն այրել: Երևաց, որ կրակը չի հանգում: Իսկ գիտնականները կարծում էին, թե մի քանի օր հետո լիարժեք հանգած կլինի: Դեպքը տեղի է ունեցել 1971 թվականին ու մինչ օրս շարունակվում է: Ոչ ոք չէր կարող պատկերացնել, որ կրակն օր ու գիշեր կարող էր այրվել: 2004 թվականին որոշվեց, որ գյուղը պետք է քանդվի, քանի որ կրակը չի հանգում: 2010 թվականին Թուրքմենստանի նախագահը այցելեց Դարվազա ու հայտարարեց, որ այն պետք է ծածկվի կամ այլ միջոցներ ձեռնարկվի, որպեսզի կրակը հանգի: Սակայն, շուտով կլրանա 50 տարին, ինչ կրակն այրման մեջ է:

23.09.2021 | Святой и змея | Թարգմանություն

На поле, где дети пасли скот, жила змея. Мимо проходил отшельник. Дети подбежали к нему и закричали:

Այնտեղ, որտեղ երեխաները անասուններին էին արածեցնում, ապրում էր օձը: Դաշտի կողքով մի ճգնավոր էր անցնում: Երեխաները վազեցին դեպի նա և բացականչեցին.

— Святой отец, не проходи здесь, берегись змеи!

-Հայր սուրբ, մի՜ անցիր այստեղով, զգուշացի՜ր օձից:

— Я не боюсь змеи. Я знаю молитвы, защищающие от любого зла, — сказал тот, продолжая путь. Змея приготовилась к атаке. Отшельник что-то прошептал, и она упала к его ногам.

-Ես չեն վախենում օձից: Ես աղոթքներ գիտեմ, որոնք ինձ պաշտպանում են ամեն չարիքից, — ասաց նա, շարունակելով ճանապարհը: Օձը պատրաստվել էր հարձակման: Ճգնավորն ինչ-որ բան շշնջաց և ընկավ նրա ոտքերի մոտ:

— Зачем ты делаешь зло? — спросил отшельник. — Я назову тебе имя Бога, и ты научишься любить. В конце жизни ты Его увидишь.

-Ինչո՞ւ ես չարիք գործում, — հարցրեց ճգնավորը, — Ես կկոչեմ քեզ Աստծո անունով ու դու կսկսես սիրել: Կյանքի վերջում կտեսնես նրան:

Прошли дни. Змея перестала жалить, и дети стали бросать в нее камни. Один мальчик схватил змею за хвост, несколько раз ударил ее о камни и бросил в траву, думая, что она мертва. Ночью змея очнулась и кое-как уползла в нору. Она старалась выжить, питаясь листьями и корешками.

Անցան օրեր: Օձը դադարեց խղճալ, իսկ երեխաները սկսեցին քարեր նետել նրա վրա: Մի տղա բռնեց օձի պոչը, մի քանի անգամ նրան քարին հարվածեց, հետո նետեց խոտերի մեջ, մտածելով, որ մահացած է: Գիշերը օձն արթնացավ ու մի կերպ փորձեց սողալ դեպի փոսը: Նա փորձում էր գոյատևել՝ սնվելով տերևներով ու արմատներով:

Год спустя отшельник пришел, чтобы найти змею. Дети сказали, что убили ее. Но тот знал, что змея не умрет, не увидев Бога.

Մեկ տարի անց ճգնավորը եկավ օձին գտնելու: Երեխաներն ասացին, որ սպանել են նրան: Բայց նա գիտեր, որ առանց Աստծուն տեսնելու օձը չի մահանա:

Змея выползла из норы и поведала отшельнику все свои беды. Тот воскликнул:

Օձը դուրս եկավ փոսից ու ճգնավորին պատմեց իր բոլոր անհաջողությունների մասին: Բացականչեց.

— Глупая! Я запретил тебе кусать, но не шипеть!

-Հիմա՜ր: Ես քեզ արգելել եմ կծել, բայց ոչ ֆշշալ: