Ասում են, որ երբ Մեծարենցը անկողնային ծանր հիվանդ է եղել, մայրը նրան մի թալիսման է նվիրել՝ մատանի, որը ստիպում էր մորը հավատալ, որ այն կարող է փրկել որդու կյանքը: Իսկ ի՞նչն էր Մեծարենցի հիվանդության պատճառը և ի՞նչ թալիսման էր մայրը փոխանցել նրան…
Մի անգամ, մի խումբ տղաներ Միսաք Մեծարենցին շփոթելով ուրիշ մեկի հետ, թիկունքից դանակահարում են: Մեծարենցի հիանդության պատճառը դառնում է այդ դանակահարությունը: 1905 թ.-ին նրա առողջությունը կտրուկ վատանում է, բժիշկներն էլ թոքախտ են հայտնաբերում, խորհուրդ տալով կիսատ թողնել ուսումը։ Կյանքի վերջին տարիների ընթացքում միակ ու անդավաճան ընկերը դարձավ նրա մայրը, ով հավատում էր, որ որդին լավանալու է: Նա որպես թալիսման Մեծարենցին մի ոսկե մատանի է նվիրում, որը պատրաստված էր ագաթ քարից: Մատանու վրա գրված էր. «Կատարեալ սեր մերժե զերկյուղ»: Մեծարենցի մայրը հավատում էր, որ իր հզոր սերն ու հավատը փրկելու է որդուն: Սակայն, մի օր նկատեց, որ մատանու քարը ճաքել է: Այդ պահից մայրը կորցրեց հավատը: 1908 թվականի հունիսի 21-ին, գիշերը Միսաք Մեծարենցը մահացավ: Իսկ թալիսման-մատանին մինչ այսօր պահվում է թանգարանում:
Մանուկյան Կարինա 